De toneelgroep Elsuth is ontstaan in de schoot van de VZW Jeugdclub Rustica. Het gezelschap is op 23 februari 1973 schuchter van start gegaan als ‘werkgroep toneel’ met enkele sketches die plaats vonden in het toenmalig clublokaal (zijnde de huidige parochiezaal/jeugdhuis Rustica – heropend na grondige renovatie in december 2008).
Die avond was een zodanig succes dat er het jaar daarop een vervolg werd aangebreid. In 1974 werden er twee sketchavonden gebracht en zonder het te weten legde de initiatiefnemer van deze avonden, Bernard Van Der Stichelen hiermee de basis van wat later de toneelgroep Elsuth zou worden.
Een aantal medewerkers uit de werkgroep waren zo door de microbe gebeten dat zij de stap naar avondvullend toneel zetten en in 1975 werd het eerste toneelstuk ‘De groeten van Marie’ gebracht met een overweldigend succes. Vanaf dan werd elk jaar telkens een nieuw stuk op de planken gebracht in de ‘zaal Heidelberg’ in Elst. In 1978 ging de werkgroep zich Elsuth noemen (de oude Germaanse benaming voor Elst – dateert uit 977 en betekent : verzameling van elzenstruiken) en ging met vernieuwde ijver aan het werk; er werd een eigen bestuur gevormd en de VZW JK Rustica liet toe dat de toneelgroep Elsuth een eigen financieel leven ging leiden weliswaar onder het toezicht van de raad van bestuur van de VZW.
Wanneer in 1984 op aanvraag van het oudercomité van de toenmalige Rijskmiddenschool te Nederbrakel voor het eerst buiten de gemeente Elst werd opgetreden wist het bestuur nog niet dat het gezelschap enkele jaren later zou genoodzaakt zijn –ingevolge het sluiten van de ‘zaal Heidelberg’– haar toevlucht te zoeken tot de accomodaties van de huidige gemeenschapsschool ‘De Rijdtmeersen’ te Brakel.
Ingevolge het ter ziele gaan van de jeugdclub Rustica werd in 1993 de overkoepelende VZW Jeugdclub Rustica omgevormd tot de VZW Elsuth zodat gedurende enkele jaren het toneelgezelschap niet enkel een dagelijks bestuur kende maar bovendien werd gecontroleerd en bijgestaan door de raad van bestuur van de voormelde VZW.
Ingevolge allerlei omstandigheden (spelers die afhaken, ontslagnemende bestuursleden, enz.) werd in 2002 door het toenmalig bestuur besloten om het eventjes wat kalmer aan te doen: geen grote producties meer in grote zalen, maar stukken brengen met een kleinere bezetting in kleine zalen met een minimum aan decor.
Na het in voege treden van de nieuwe wet op de VZW’s werd op 23 april 2004 de overkoepelende VZW Elsuth ontbonden en werd overgegaan tot de oprichting van een feitelijke vereniging ‘Toneelgroep Elsuth’.
